Rodno odgovorno budžetiranje predstavlja uvođenje principa rodne ravnopravnosti u budžetski proces, što podrazumeva rodnu analizu budžeta i restruktuiranje prihoda sa ciljem unapređenja rodne ravnopravnosti. Ovo je alat kojim se osigurava da žene i muškarci imaju jednak pristup resursima, da ravnopravno o njima odlučuju, kao i da imaju jednake koristi od upotrebe tih resursa.
Кancelarija Agencije Ujedinjenih nacija za rodnu ravnopravnost i osnaživanje žena u Srbiji na zagovaranju uvođenja rodno odgovornog budžetiranja radi još od 2008.godine kada su u saradnji sa ženskim organizacijama na lokalu urađene prve analize koliko budžeti odgovaraju potrebama muškaraca i žena.
Od 2015. mi smo krenuli intezivnije da sarađujemo sa Кoordinacionim telom za rodnu ravnopravnost i Ministarstvom finansija i ta saradnja je rezultirala time da je rodno budžetiranje u decembru 2015. ušlo u zakon o Budžetskom sistemu i kada je rodna ravnopravnost prepoznata kao jedan od ciljeva budžeta. Danas su 33 budžetska korisnika na nacionalnom nivou, uglavnom, ministarstva i kancelarije Vlade Republike Srbije uveli rodno budžetiranje u neki od svojih programa i ciljeva, dok je na pokrajinskom nivou to uradilo 18 od 26 budžetskih korisnika, ističe projektna koordinatorka Agencije UN za rodnu ravnopravnost i osnaživanje žena u Srbiji, Olja Janković Leković.
Rodno odgovorno budžetiranje je primena rodne analize prilikom planiranja nacionalnog, pokrajinskog i budžeta lokalne samouprave. Sagledava se koje efekte ima preraspodela sredstava na živote svih u društvu uzimajući u obzir pol, ali i druge socio-ekonomske i ostale važne karakteristike.
Znamo da je budžet najvažniji alat jedne vlasti kojim sprovodi svoje politike pa je važno da se prepoznaju rodne razlike kojih de fakto ima u našem društvu, nekad su u korist žena, nekad u korist muškaraca i da se budžetom odgovori na njihove potrebe. Rodno odgovorno budžetiranje u suštini se ne odnosi samo na muškarce i žene, već uzima u obzir različite varijable. Nije isti položaj žena sa invaliditetom, žena na selu u odnosu na položaj drugih žena, tako da omogućava da se prepoznaju te nijanse i da se deluje na onom mestu gde ima najviše potrebe da se nekome pruži podrška, objašnjava Janković Leković.
Od 2015. godine lokalne samouprave su prešle na programsko budžetiranje. Кoliko je ovakav način kreiranja budžeta prednost, a koliko prepreka rodno odgovornom budžetiranju?
Lokalne samouprave su u tom procesu negde tek na početku tako da postoji prostor za unapređivanje programskog budžeta a kroz to i uvođenje rodne perspektive. Ono što mi prepoznajemo kao otežavajuću okolnost je uniformisan budžet koji sve lokalne samouprave moraju da ispune i koji negde više odgovara potrebama jedne opštine nego druge, ali to nije prepreka za uvođenje rodno odgovornog budžetiranja, smatra Olja Janković Leković.
Prema Zakonu o budžetskom sistemu svi budžetski korisnici na republičkom, pokrajinskom i lokalnom nivou su u obavezi da do 2020. godine u potpunosti, integrišu perspektivu rodne ravnopravnosti prilikom planiranja i sprovođenja politika i mera koje se finansiraju iz budžeta, odnosno novca svih građana i građanki.